De Rejang rivier stroomopwaarts: Kanowit, Song en Kapit

1. Kanowit

Vanuit Sibu trekken we stoomopwaarts de rijzende zon tegemoet; we besluiten om het eerste deel met de bus te doen, vooral omdat we dan meer van het landschap zullen zien (ik toon later waarom), maar ook omdat er daarna geen bussen meer rijden. Het lijkt wel een bus van de derde wereld: geen airco, geen plaats voor mensen met lange benen en een vering waardoor je
bij elke hobbel van je stoel vliegt.



Een tweetal uurtjes later stappen we af in terminus Kanowit: een klein, gezellig dorpje van maar een aantal straten en met het oudste schooltje in Sarawak. Silvie neemt de twee bestaande hotelletjes onder haar loep en heeft snel haar propere beslissing gemaakt: de Harbour View Inn. We worden bovendien meteen verwelkomd door een vrouw met kwaadaardige-kinderwens.










2. Song

Twee dagen later staan we in de late voormiddag terug aan de pier om er de express longboat naar Song te nemen. Dit zijn lange, snelle rivierschepen uit staal die laag op het wateroppervlak liggen. Ik heb er nooit veel reddingsvesten in zien liggen (en zeker nooit genoeg), de airco staat op diepvries, de tv op maximum (de ondertiteling is een niet te ontcijferen Engels), het ruikt er soms naar urine en gedroogde vis (wij kunnen ze ondertussen al goed uiteen houden!) en de kleine raampjes aan de zijwanden zijn even ondoorzichtig als de eerder vermelde ondertiteling. Gelukkig is onze eerste kapitein – Nemo zegt hij zowaar te heten – zo vriendelijk om ons op het dak van het schip te laten zitten. Maar dit is vanwege de snelheid en de wind wel even wennen. En de zon schijnt verraderlijk fel op onze onbedekte schedels, merken we later.

De typische express longboat, soms overgeladen

Bovenop het dak van dit futuristisch vaartuig zien we heel wat van het rivierlandschap rond ons: de groene oevers, de kleine dorpjes en natuurlijk de houtindustrie die hier op volle toeren draait (er worden op Borneo immers meer hectaren woud gekapt dan in het Amazonegebied).

Continu zie je houttransport met de stroom mee varen

Gaandeweg passeren we ook steeds meer longhouses, de befaamde huizen die enkele tientallen tot wel honderden meters lang zijn, vaak in compartimenten ingedeeld, er schamel tot modern uitzien, en waar hele uitgebreide gezinnen tot volledige (weliswaar kleine) gemeenschappen in samenhokken. De longhouse visit is in Sarawak tot een ware industrie uitgegroeid waar vele Westerse toeristen op af komen.



Een bezoek op eigen houtje wordt afgeraden vanwege als onbeleefd beschouwd; de enige optie is dus ofwel uitgenodigd worden door het stamhoofd, ofwel een dikke brok betalen aan een reisagentschap dat je uitnodiging als het ware afkoopt bij het stamhoofd. Of natuurlijk opteren voor een snelle dood bij de koppensnellers. Wij kiezen steeds voor de spontaniteit en laten de georganiseerde longhouse visit voor wat het eigenlijk is: een veredelde tourist trap.

Goederen worden snel gedropt bij een groep wegbouwers

Song blijkt een lelijk stadje te zijn van het Sarikei-kaliber. We worden er ook door quasi iedereen aangestaard, en niet altijd vriendelijk. Wel is het geregeld zo dat als we “Selamat pagi” (goedemorgen) of “Selamat petang” (goedemiddag) zeggen, de houding verandert en men ons durft aanspreken, meestal met de vraag van welk land we afkomstig zijn.



In de late namiddag gaan we erop uit om de buitenwijk van Song te verkennen; de oude binnenstad kan ons immers niet meer bekoren dan de rug van een schurftige hond. Enkele honderden meters voorbij een steegje gaan de betonnen constructies over in schamele houten barakken. Op een kruispunt staan we even stil en meteen komt een vrouw uit zo’n houten hut gelopen. “Hello,” zegt ze blij, “please come in, come in, don’t be afraid!”. We twijfelen even, maar gaan in op haar verzoek. Het houten huisje is, zoals de meeste huizen in Sarawak, op palen gebouwd. Rond het trapje naar boven, op een vuile, kleiachtige ondergrond, ligt een massa lege hulzen van zonnebloempitten. Overal verspreid rond en onder het huisje ligt rommel. Op het balkon staat een man met een gsm in de hand. We treuzelen wat aan het trapje, want de man kijkt nors en antwoordt niet op onze beleefde groet. We worden echter door de vrouw naar binnen geloodst en zetten ons neer in een driezitszetel (naast ons de rugzak van een schoolkind). Het is er snikheet, we zien zelfs geen waaier, en na nog geen minuut zijn we beiden kletsnat. We krijgen grenadinewater en er wordt wat onwennig gepraat. De extreme armoede hierbinnen is overal van af te lezen, en Reyna (zo heet ze) merkt dat we dit niet gewoon zijn. Aan de muur hangen enkele foto’s van haar echtgenoot, die matroos is op een vrachtschip in Afrika en dus vaak maandenlang van huis is.





Het duurt niet lang of Reyna haalt een fles boven met een donkerbruine, licht visceuze inhoud. Ik herken het goedje van in een drankwinkel in Kuching (hier in Sarawak wordt Arak vaak ook verkocht in de Chinese apotheek): wel alcoholisch, maar de verkoper vertelde me dat het eigenlijk een medicijn is. In ieder geval gaat de stelling When in Rome, act like the Romans ook hier op en we aanvaarden de onsmakelijk uitziende vloeistof. Lekker is het zeker niet, Reyna knijpt zelfs haar neus dicht als ze het hele glas in een keer achterover giet. Ondertussen is de man van het balkon, Reynas broer, erbij komen zitten en is hij best vriendelijk. We kunnen geen woord van zijn extreem gebrekkig Engels verstaan, de goede man heeft bovendien een verschrikkelijk spraakgebrek en ook nog eens een verstandelijk probleem.

Iets later voegt een jongeman zich bij ons, er wordt nog een fles van het onsmakelijke goedje bijgehaald en Reyna laat het feestje losbarsten met de lokale muziekstijl, Dangdut, waar schaars geklede Indonesisch uitziende meisjes liedjes zingen op een dansbeat. De jonge kindjes van Renya komen af en toe verlegen kijken, om meteen weer giechelend weg te rennen. Wat later ligt onze vriend van het balkon languit in het midden van de kamer. Het geduld van de oudste dochter (die ons eerder in de namiddag liet weten dat Reyna al dronken was) is dan op en dat laat ze buiten luidop merken. Wij besluiten de avond af te sluiten (natuurlijk gaat Reyna hier niet mee akkoord) en nemen afscheid na het verplichte laatste glas. Renya stapt met de jongeman die later binnenkwam op een brommer en gaat verder feesten. We gaan terug naar ons hotel met een dubbel gevoel; Reyna, haar simpele broer en haar jonge kameraad hebben alle drie een gouden hart, maar de verwaarlozing die hier samengaat met armoede en alcoholisme blijft nog lang naspoken. De bittere ironie van ons spontaan bezoek aan deze “mini-longhouse” ontgaat me hier bovendien niet.

3. Kanowit



De volgende dag zetten we koers naar Kanowit, de onofficiele hoofdstad van het Rejanggebied in het binnenland van centraal Sarawak – maar niet vooraleer we ‘s morgens nog snel een set mooie potloden cadeau doen aan Reyna (voor haar dochtertje). Ze is nog maar net wakker en heeft een lelijke brandwonde onderaan haar been. Terug aan de pier is het een onophoudelijk gaan en komen van kleine longboats, met cargos van kleine families tot complete kleerkasten.
Kapit is een enorme tegenvaller. De opmerkelijk vele hotels zijn duur en uitermate schraal – Silvie doet haar ronde en ziet in een van de badkamers bij het aandoen van het licht tientallen kakkerlakken zich uit de voeten maken! De inwoners hebben een erg dom voorkomen en zijn over het algemeen bruut en onvriendelijk.









We hebben ondertussen al bijna twee weken geen westerling gezien en snakken naar een beetje gewone,ongedwongen conversatie. Als geroepen verschijnt er een jonge backpacker – en Taiwanese Canadees – die ook naar een degelijk hotel op zoek is. We nemen hem met ons mee, want Silvie weet zonder fout steeds het beste betaalbare hotel te vinden, en spreken af om wat later op de avond samen een pint te pakken.

Wat later op de avond blijkt dat het hele stadje zijn deuren sluit zodra het donker is (rond 19u). Geen restaurants, cafes, winkels, helemaal niets meer. Er is enkel nog de food court, de stalletjes waarvan uitgebaat worden door de uitsluitend moslim Malay bevolking. Een pint pakken zit er dus niet in, en het eten is beperkt tot Maleis. Onze Canadese vriend Peter, een jonge, intelligente ondernemer die al reizend door de wereld zijn business runt (postertext.com), voegt zich bij ons en we maken er alsnog een gezellige avond van.

Ons origineel plan was om vanuit Kapit enkele honderden kilometers verder stroomopwaarts te varen naar Belaga, met een tussenstop in de Pelagit Resort, die gelegen is langs de Pelagit rapids (stroomversnellingen) met niets dan jungle eromheen. Dit bijzonder afgelegen resort wordt enkel geopend op verzoek, want er zijn zelden gasten en bij een boeking wordt hun staff bijeengetrommeld. Jammer genoeg blijkt bij een telefoontje dat het gebouw gesloten is voor renovatie. De acht uur lange bootrit rechtstreeks naar Belaga zien we niet zitten: we moeten dan vandaag nog een permit kopen bij de officiele instanties en morgen kunnen we dan de boot nemen. En we verwachten niet dat Belaga meer te bieden heeft dan Kapit. Bovendien willen we niet nog een dag in Kapit blijven hangen. De keuze is dan ook snel gemaakt: changement de decor, met name onmiddellijk de boot terug naar Sibu en in plaats van via de rivier Rejang, via de kustlijn naar het noorden trekken om er tegen 31 oktober, mijn verjaardag trouwens (ik word 33, dat is het jaar waarin Christus aan het kruis genageld werd; 33 is bovendien een variant van 666, the number of the beast; en het jaar 2011 telt ook op tot 3: toeval?), af te spreken met zus Karen.